Huisvesting voor MBO is complexer dan voor HBO en WO vanwege de grote diversiteit aan doelgroepen. Om toch handvaten te bieden, organiseerde Campus Day een Round Table. In deel 3: de strategie.
Moderatoren
- Judith Donkers, (tot 1 juli 2021) adjunct-directeur Onderwijs & Kwaliteit bij het Techniek College Rotterdam en bestuurslid van het Consortium Beroepsonderwijs, een samenwerkingsverband van VMBO- en MBO-instellingen, kennispartners en bedrijven. Daarvoor werkte ze jarenlang als zelfstandig huisvestingsadviseur in het onderwijs.
- Wim Kooyman, directeur Smart WorkPlace en partner WorkPlace Academy.
Deelnemers
- Ronny Borgsteede, Hoofd Huisvesting Summa College Eindhoven
- Judith Claassen, tweedejaars MBO-student chemisch-fysisch analist aan het Techniek College Rotterdam. Daarnaast is ze voorzitter van de Centrale Studentenraad Techniek College Rotterdam.
- Dennis Cruyen, Directeur Facilitair, Huisvesting & Vastgoed Management Zadkine Rotterdam.
- Peter van Hooff, Adviseur Vastgoed en Finance bij AT Osborne.
- Marc van der Klok, Directeur Facilitair Bedrijf ROC Midden Nederland Utrecht.
- Rianne van der Meij, Lid College van Bestuur van het Grafisch Lyceum Rotterdam met als portefeuille Onderwijs en bestuurslid van de MBO Raad.
- Ton Paffen, Directeur Onderwijs, House of Digital ROC Amsterdam.
- Joanita Segboer, Manager Huisvesting Sint Lucas Boxtel I Eindhoven.
- Harry Timp, Manager Huisvesting en Vastgoed ROC Albeda Rotterdam.
- Jackie de Vries, Directeur bij Aestate/ontrafelexperts.
Strategie richting een passende huisvesting voor MBO
Donkers gooide vervolgens de vraag op tafel hoe er op zoek moet worden gegaan naar een passende huisvesting voor het MBO. De Vries trapte af: “Het is niet een proces waarbij je met stap 1 begint en vervolgens naar stap 2, 3 en 4 gaat. Het is meer: je gooit alle elementen in een blender en dan komt er een oplossing. Die oplossing moet namelijk passen bij jou als onderwijsinstelling. En bijvoorbeeld Summa heeft daar een heel andere visie op dan Zadkine of Albeda. Dus kun je niet een zelfde oplossing realiseren. Daarnaast speelt de doelgroep een rol. In leeftijd – 12 is anders dan 26 – en in opleiding: een bouwstudent is anders dan een zorgstudent. De ene instelling kiest daarbij voor integratie, de ander juist niet. Er is geen goed of fout daarin.” Naar aanleiding van een opmerking van moderator Kooyman over een veilige leeromgeving voegde De Vries er nog een element aan toe: “Je hebt altijd als onderwijsinstelling – zowel in het MBO, als in het HBO en WO – als doel om op dat gebied comfort te bieden aan je studenten. Vanzelfsprekend binnen je marges, want je bent een onderwijsinstelling en geen zorginstelling. Juist vanwege de diversiteit binnen het MBO kun je ook dit aspect op maat invullen: een start-MBO opleiding is anders dan de opleiding die Claassen volgt en vraagt dus ook om een andere invulling.” Van der Meij haakte in de op discussie over een veilige omgeving: “Wij hebben als Grafisch Lyceum er bewust voor gekozen om studenten geen laptop te laten kopen. Dat betekent dat alle faciliteiten op school zijn en dat je vanaf ’s ochtends 7.15 uur tot ’s avonds 20.00 uur op school terecht kunt. Het mooie daaraan is dat studenten het gebouw nu ervaren als goede vervangende thuisplek. De inrichting speelt daarop in. Met ‘gezellige’ lokalen, en daaromheen zit- en hangplekken. En een studentenkantine waar ook verjaardagfeestjes gevierd kunnen worden als dat thuis niet kan. We zijn daarnaast ook in de vakantie open voor iedereen die dat wil.”
Het bracht Donkers bij een van haar stokpaardjes: “Onderwijshuisvesting is een huisvestingsissue en geen vastgoedissue. En daarbij moet de onderwijsvisie het startpunt zijn. Waarbij je vragen beantwoordt als: wat willen we huisvesten: hoe ziet onze doelgroep eruit, hoe kijken we naar onderwijs en hoe willen we het leerproces faciliteren?”
“Het MBO heeft een zorgteam, een onderdeel dat ik bij het HBO heb gemist.” - Judith Claassen
Volgens Claassen (foto) kan aandacht die je geeft aan de student een groot verschil maken. “Zo heeft het MBO bijvoorbeeld een zorgteam, een onderdeel dat ik bij het HBO heb gemist. Daardoor kan iemand die tijdelijk niet thuis kan studeren doorverwezen worden naar een zorgmaatschappelijk werker die naar een oplossing gaat zoeken. Bijvoorbeeld een ruimte op school.” Segboer vertelde hoe dat bij het Sint Lucas gaat: “Wij hebben een switchklas voor studenten die met een opleiding willen stoppen en een zorgadviesteam. Tijdens corona bleek echter dat studenten die ruimte eigenlijk niet nodig hebben en zo’n beslissing ook prima elders kunnen nemen. Wat ik daarentegen wel belangrijk vind is dat een gebouw altijd – onafhankelijk van de grootte – een beschermende ruimte biedt, een ‘emotioneel kamertje’, waar je zo nodig een een-op-een gesprek kunt voeren en waar je ook je emoties kunt uiten.”
Ruimte geven aan ander gedrag
Timp wees erop dat veel mensen benadrukken dat huisvesting faciliterend en dus volgend moet zijn: “Dat is zo, maar wij zeggen nu tegelijkertijd dat huisvesting soms richting toekomst ook nieuwe mogelijkheden kan geven. Als je er bijvoorbeeld voor kiest om niet meteen hufterproof gebouwen te maken, maar in plaats daarvan kiest voor zachtere, fragiele gebouwen, leidt dat soms ook tot ander gedrag. Een ruime uitnodigende trap in het middengebied kan leiden tot minder liftgebruik en meer onderlinge ontmoetingen. Een voorbeeld daarvan is de trap van de nieuwbouw in Middelharnis, een gebouw met doorgaande leerlijnen VMBO en MBO. Je uitgangspunt is dan niet faciliteren en volgen, maar ruimte geven aan ander gedrag.”
“Je uitgangspunt is niet faciliteren en volgen, maar ruimte geven aan ander gedrag.” - Harry Timp
Borgsteede knikte instemmend en vulde aan: “Het gaat om het eigenaarschap. Daar hebben we binnen het Summa hele discussies over: van wie is welk deel, wie mag waar komen en hoe gedraag je je als eigenaar? Wacht je student op de conciërge om bijvoorbeeld een raam te sluiten of voel je je er zelf ook toe geroepen? Dit vormgeven van eigenaarschap wordt nog belangrijker, omdat je een steeds grotere diversiteit in de MBO-gebouwen zult gaan zien. Met de komst van steeds meer veertigers en vijftigers en ook van het bedrijfsleven.” Cruyen geeft een mooi praktijkvoorbeeld: ““Met het Zadkine Beauty & Fashion College zitten we, samen met gemeente en startende ondernemers, in De Wasserij, een broedplaats voor innovatieve mode in Rotterdam. Bijzonder daar is dat er geen conciërge is en veel faciliteiten en voorzieningen die in andere gebouwen gebruikelijk zijn. Vooraf waren er wel vraagtekens: de bedrijven hebben een visitekaartje nodig en ander gedrag, gaat dat wel goed. Die ‘angst’ bleek onterecht. Ik denk ook dat juist het ontbreken van een conciërge ander gedrag oproept. Nu gaan we met onze 010-Bar Academy samen met Stadshaven brouwerij Rotterdam in een horecapand zitten en zie je toch opnieuw vraagtekens bij zowel medewerkers van de brouwerij als bij docenten hoe we dit moeten aanpakken. Zelf vind ik het ook spannend, maar er is op de inhoud zoveel te winnen voor beide kanten.”
Het Zadkine Beauty & Fashion College in De Wasserij, een broedplaats voor innovatieve mode in Rotterdam. Foto: Frank Hanswijk.
Van der Klok benadrukte dat ook de studenten hier nadrukkelijk een rol in hebben. “We gaan met hen het gesprek aan: als je als volwassene behandeld wilt worden, zul je je ook als volwassene moeten gedragen en zelf je verantwoordelijkheid moeten pakken. Daarom proberen we ook bij het vormgeven van veiligheid een positief leerklimaat een gezamenlijke opdracht te formuleren. Een mooi voorbeeld is het gebouw van onze metaalopleiding. Daar werken studenten samen met medewerkers van metaalbedrijven. In feite een stage in de school. Door die mix van jong en oud krijg je houding en gedrag die je ook op een werkvloer ziet. Resumerend: als je niet voor maar mét studenten praat, kun je ze ook aanspreken op hun gedrag en verantwoordelijkheid.”
Lees hier deel 1 over de bijzondere positie van het MBO.
Lees hier deel 2 over huisvesting na corona bij het MBO.
